Heusden - 's Hertogenbosch

Ik rij weer naar Heusden, waar ik de auto parkeer en start om 12.15 uur aan deze 2-daagse. Het Brabantse Heusden is als vestingstad nog vrijwel intact, ondanks zijn geschiedenis van branden en belegeringen. Heusden ontwikkelde zich van tolstad tot garnizoenstad. Dankzij grondige restauraties na de Tweede Wereldoorlog is de stad nu een gaaf voorbeeld van de Hollandse vestingbouw. Het stadje telt 133 monumenten en vele mooie straatjes en steegjes. Ik was er nog nooit geweest en vind het een erg mooi stadje waar tussen de middag de moeders (en enkele vaders) hun kinderen van school halen en waar het haventje overspoeld werd door de grijze golf.

Over o.a. de Zeedijk loop ik richting Drunen. De Zeedijk is een overblijfsel uit de 13e eeuw, toen het gebied deel uitmaakte van de Grote of Zuid-Hollandse Waard, die tijdens de Sint Elisabethvloed van 1421 verloren ging. De Grote Waard veranderde in de Biesbosch en de Zeedijk bleef werkloos achter.

Na Drunen kom ik op de Loonse en Drunense duinen. Ik had me hierop al verheugd. 'Vroeger' heb ik hier weleens gelopen en ik was benieuwd of mijn herinnering klopte. En ja hoor, het was nog precies als ik mij herinnerde. In 2002 (toen pas!) is dit natuurgebied uitgeroepen tot Nationaal Park. Het is het grootste levende stuifzandgebied van ons land. Tijdens de laatste ijstijd (daar istie weer) waaiden grote massa's zand en leem uit het droog gevroren Maasdal naar dit gebied. Zo ontstond een glooiend landschap met hoge zandbulten en lager gelegen leemhoudende gronden. Er tussendoor kronkelden diverse kleine beekjes. In de latere milde en natte periodes raakte de zandrug begroeid met berken, eiken en heide. Tijdens de middeleeuwen werden vrijwel alle bomen door de mens omgehakt; het hout diende als brandstof en als bouwmateriaal. Schapen begraasden de heide en de gronden raakten steeds meer verdroogd. De wind kreeg er vrij spel en het zand werd alle kanten opgeblazen. Er ontstond een stuifzandcomplex dat tot de grootste van West-Europa wordt gerekend. De stuifduinen vormen een bar leefgebied dat voedselarm en gortdroog is. Het zand waait van de ene plek weg en komt elders in de luwte terecht. Zo 'wandelen' de duinen als het ware door het landschap. Van de 465 hectare is nog ongeveer 270 hectare actief in beweging.

Mijn  eerste klim tijdens deze Pelgrimstocht is de 20 meter hoge Capucijnenberg vlakbij Udenhout. De naam verwijst naar een capucijnerklooster in het dorpje Biezenmortel. En....toeval bestaat niet. Laat dat nu net het klooster zijn waar jaarlijks het werkweekend is van mijn yoga-opleiding.

Ik logeer in een boerderij aan de Oude Bossche Baan te Udenhout, nagenoeg op de route. Al in de middeleeuwen werd deze weg gebruikt als oost-west verbinding in het Hertogdom Brabant. De weg lag op de scheiding nat en droog en kon het hele jaar worden gebruikt. Er is in het boekje een Rondje Brand beschreven van 7,6 km. Ik had de bedoeling om dit rondje vandaag erbij te lopen. Maar na 1 km kom ik langs mijn overnachtingsadres. Ik kan de verleiding niet weerstaan en stop direct. De eigenaar verteld mij dat deze boerderij vlak voor de bevrijding door de Duitsers in brand is geschoten. Dit waarschijnlijk omdat er onderduikers zaten. Gelukkig zijn er geen mensen gedood. Hij wist het zich nog goed te herinneren, hij was toen 7. Na de oorlog is de boerderij weer opgebouwd.

's Avonds zit dat niet lopen van dat extra rondje mij toch niet lekker. Dus de volgende morgen vertrek ik om 8.15 en begin met het rondje De Brand. Dan maar vandaag de extra km erbij pakken. Wat ik van te voren niet gelezen had maar waar ik al gauw achter kwam is dat dit natuurgebied De Brand bijzonder nat is. Kwelwater komt hier aan de oppervlakte doordat het op de duinwal stuit. Leem in de bodem voorkomt het wegzakken van de kwel waardoor moeras is ontstaan. Naast natte schoenen ben ik tijdens deze 7 km 100.000 keer (bij wijze van) gestoken door muggen en dazen. Ik zit onder de jeukende bulten.

Ik passeer vandaag een keer of vier het riviertje de Zandleij. Het is een van de weinige riviertjes in Nederland dat van west naar oost stroomt. De duinenrij is hiervan de veroorzaker.

Vlak voor de bebouwde kom van Vught ligt recreatieplas en natuurbad De IJzeren Man, genoemd naar de graafmachine die hier vanaf 1887 zand afgroef. Nadat 's Hertogenbosch in 1874 zijn vestingstatus had verloren, kon ook buiten de vestingmuren worden gebouwd. Het uit de plas gewonnen zand werd gebruikt voor het bouwrijp maken van het Bossche spoorwegstation en omgeving. In 1938 werd de plas ingericht als gemeentelijke badinrichting. Aan het geluid te horen waren er nu heel veel schoolklassen aan het zwemmen en sporten.

In 's Hertogenbosch staat de mooie Sint Janskathedraal, een gotische kruisbasiliek gebouwd tussen 1330 en 1550.

Hier eindigt het eerste deel van het Pelgrimspad. Het tweede deel loopt van hier naar Visé in Belgie, circa 250 km. Over een paar weken ga ik verder.

Deze twee dagen loop ik 20 en 24 km waarmee het totaal komt op 209 km. Het was goed wandelweer, wel warm - zo'n 28 graden. Maar omdat ik veel door bosgebied liep heb ik hier niet heel veel last van gehad. Het landschap is met deze etappe veranderd van vlakke weidse weilanden met veel slootjes en molens in bosgebied met veel zandweggetjes.